همانطور که در مقاله قبل اشاره شد، اعتماد سازمانی یکی از مهمترین مولفه های فرهنگ سازمان است که درک ریشه ها و دلایل موثر بر آن در شکل دهی فرهنگ سازمانی موثر است. برخی دسته بندی نوع اعتماد میان افراد در یک سازمان را به صورت زیر نشان داده اند:
- اعتماد به یکدیگر
- اعتماد به سازمان
- اعتماد به مدیر مستقیم
- اعتماد به رهبران سازمان
- اعتماد به روابط بیرونی
در این میان اولین نوع اعتماد یعنی اعتماد به یکدیگر بهترین نوع اعتماد در یک سازمان است. وجود این وضعیت نشان میدهد که افراد در همه روابط خود با سطوح بالا دست ، پایین دست و همکاران و در تصمیم گیریهای کلان سازمان روابط بر پایه اعتماد دارند.
در میان اعتماد به اجزای سازمان بهترین نوع آن اعتماد به مدیر مستقیم است که میتواند روابط سازمانی قوی ایجاد کند. ایین اعتماد به شرطی ارزشمند است که خود مدیر فرد به اهداف سازمان و رفتار و عملکرد مدیران ارشد اعتماد داشته باشد.
اگر روابط سازمانی بر پایه اعتماد به یکی از اجزای سازمان باشد( اعتماد به رهبران یا مدیر مستقیم و …)همواره این نگرانی وجود دارد که در شرایط دشوار و بحرانی سازمان، نتوان این حجم اعتماد را مدیریت کرده و در صورت آسیب دیدن این اعتماد کل روابط فرد با سازمان دچار مخاطره خواهد شد.
ایجاد سرمایه اعتماد
مهمترین هزینه عدم وجود اعتماد در روابط سازمانی کاهش همکاری بین افراد و عدم به اشتراک گذاری دانش در لایه های سازمان است. در این شرایط امکان نوآوری و بروز خلاقیت در سازمان کاهش میابد. حجم قابل توجهی از توان و انرژی مدیران صرف فعالیتهای کنترلی کارمندان میشود و رفتارهای غیر سازنده به شدت افزایش میابد.
واقعیت این است که بازگرداندن اعتماد فردی که بدلایلی اعتمادش به سازمان را از دست داده است به مراتب دشوارتر از ایجاد اعتماد اولیه در روابط است.افراد در شرایط بی اعتمادی احساس آسیب پذیری بیشتری میکنند. وقتی فردی اعتمادش را از دست میدهد نسبت به فعالیتهای انگیزشی سازمان و یا هر اقدام دیگری با دیده شک و تردید نگاه میکند. در این شرایط برای جلب اعتماد و نظر این فرد در هر برنامه و یا تغییر کوچکی، نیاز به ارتباطات بیشتر و تلاش مضاعف است.
اگر در شرایط بحرانی سازمان، سطح اعتماد اعضای سازمان بالا باشد، میتوان روی مشارکت آنها و استفاده از توان فکری و اجرایی کارمندان نه تنها برای بقای شرکت بلکه برای پیدا کردن بازارهای جدید، تولید محصولات جدید و حتی تغییر خطوط اصلی کسب و کار حساب کرد. برخی تحقیقات نشان میدهد که سازمانهایی هستند که در شرایط بحران هم میتوانند سطح اعتماد سازمانی اعضای خود را بالا نگه داشته و حتی افزایش دهند. رویکرد مدیران ارشد در این شرایط، شیوه برخورد و رفتار آنها با اعضای سازمان و سرمایه گذاری پیشین انها برای جلب اعتماد افراد معمولا مهمترین دلایل حفظ اعتماد در این شرایط است. درباره نحوه اعتماد آفرینی مدیران در مقالات بعدی صحبت میکنیم.